Prvostepenu presudu kojom je aktivista nevladine organizacije MANS Veselin Bajčeta osuđen zbog navodnog sprečavanja službenog lica u vršenju službene radnje doživljavamo kao pritisak na nevladine organizacije da odustanu od javnog izražavanja mišljenja i prikupljanja potpisa građana u cilju zaštite njihovih prava. U presudi, pored ostalog, nije obrazloženo na osnovu čega je sud utvrdio da je komunalna inspekcija zakonito sprečila MANS da prikuplja potpise, iako je to jedna od ključnih činjenica za utvrđivanje odgovornosti Bajčete.

Za razliku od efikasnog krivičnog gonjenja aktiviste nevladinog sektora za djelo minimalne društvene opasnosti iz 2007. godine (Bajčeta je osuđen jer je, navodno, inspektora uhvatio za prst, a zatim za rever sakoa) nadležni državni organi nisu pokazali ni približnu zainteresovanost i efikasnost u istrazi prijetnji smrću aktivisti nevladinog sektora Aleksandru Zekoviću od 2006. godine, povodom prijava torture nad petoricom optuženih u akciji „Orlov let“ 2006. godine, kao ni za prebijanje pritvorenika u ZIKS Spuž od 2005. godine, iako su pomenuti incidenti po sebi znatno veće društvene opasnosti zbog toga što je u pitanju kršenje ljudskih prava i što su vjerovatni izvršioci krivičnih djela državni službenici (detaljnije vidjeti dolje).

Amnestiranje državnih službenika od krivičnog gonjenja za kršenje ljudskih prava, za razliku od efikasnog kaznjavanja aktiviste nevladinog sektora za neuvjerljivo sprečavanje službenog lica u vršenju službe, pokazuje da se osnovno načelo vladavine prava – jednakost svih pred zakonom, u Crnoj Gori primjenjuje – nejednako. Na ovaj način se urušava povjerenje građana u vladavinu prava i nezavisnost i nepristrasnost pravosuđa.

Akcija za ljudska prava

* * *

U istrazi incidenta koji se dogodio 1. septembra 2005. godine, kada su pripadnici specijalne jedinice policije upali u pritvorsku jedinicu ZIKS Spuž i prebili značajan broj pritvorenika, o čemu je potom ljekarska komisija koju je sazvao predsjednik Vlade dala i konkretan nalaz, tužilaštvo je podnijelo predlog za preduzimanje istražnih radnji protiv samo jednog lica za krivično djelo Nesavjestan rad u službi, koje do danas nije procesuirano (izvor odgovor Osnovnog državnog tužioca od 15.01.2009. na zahtjev za informacijama Akcije za ljudska prava), iako je jasno da je više lica, službenika policije, moralo izvršiti krivično djelo Zlostavljanje i mučenje, koje odgovara opisu ovog događaja. Uprkos zahtjevima i Evropske komisije da se ovaj slučaj ozbiljno i efikasno procesuira, to se nije dogodilo.

U istrazi slučaja prijetnji smrću i neovlašćenog snimanja Aleksandra Saše Zekovića iz aprila 2006. godine, za što je pod javnom sumnjom bio službenik policije čije su ime objavili domaći mediji i Administracija SAD u godišnjem izvještaju o stanju ljudskih prava, tužilaštvo je od tada do danas samo zahtijevalo od Uprave policije „preduzimanje radnji i mjera radi otkrivanja izvršioca“ (izvor odgovor Osnovnog državnog tužioca u Podgorici od 15.1.2009.).

Povodom prijava torture petorice optuženih u slučaju Orlov let od septembra 2006. godine, državni tužilac nije ni odbacio krivične prijave, niti je po njima efikasno postupao, iako je neefikasna i nedjelotvorna istraga ovih prijava ozbiljno ugrozila pravičnost suđenja po optužbama za terorizam. Podsjećamo da neefikasna istraga prijava zlostavljanja i mučenja po sebi predstavlja kršenje ljudskog prava na zaštitu od mučenja, dok zasnivanje presude na iskazima datim uslijed zlostavljanja predstavlja kršenje prava na pravično suđenje.
‘