Akcija za ljudska prava (HRA) je podnijela ustavne žalbe za Branimira Vukčevića i Momčila Baranina, žrtve policijske torture u ulici zlatara u Podgorici u noći posle političkih protesta 24.10.2015. godine.

Vukčevića i Baranina su policajci brutalno zlostavljali, a državno tužilaštvo nije obezbijedilo djelotvornu istragu. Ni jedan izvršilac nije identifikovan ni 15 mjeseci kasnije.

Od Ustavnog suda se traži da utvrdi kršenje ljudskog prava na zabranu mučenja i naredi sprovođenje istrage u skladu s evropskim standardima.

HRA ovim ustavnim žalbama skreće pažnju na odgovornost državnog tužilaštva za sprovođenje djelotvorne istrage policijske torture, s jedne strane, i na dužnost policije da sarađuje sa državnim tužiocem, sa druge. U ovom slučaju, kao i u slučaju policijske torture nad Miloradom Martinovićem, državni organi nisu sproveli istragu u skladu s evropskim standardima jer nisu efikasno preduzeli sve razumne korake za otkrivanje počinilaca. Bez obzira da li je razlog tome pristrasnost državnog tužilaštva prema policiji ili nedostatak kapaciteta iz drugih razloga, posledica je ista – zastrašujuće kršenje apsolutno zaštićenog ljudskog prava na zabranu mučenja.

Ne želimo da pređemo preko činjenice da policajci građane ni krive ni dužne primoravaju da leže po trotoaru, da ih vrijeđaju, ponižavaju, šutiraju, udaraju, a da posle toga tužilaštvo ne obezbijedi da budu otkriveni i kažnjeni.

HRA je odlučna da istraje u ovom slučaju, pa ako Ustavni sud ne usvoji žalbu, podnećemo predstavku Evropskom sudu za ljudska prava. Vjerujemo da je suština i ovog slučaja borba za vladavinu prava u Crnoj Gori. HRA zbog toga priprema i ustavnu žalbu za Milorada Martinovića po istom osnovu jer ni u tom slučaju nije sprovedena djelotvorna istraga policijske torture.

Detaljnije o ustavnim žalbama

Vukčevića i Baranina pretuklo je više policijskih službenika u centru Podgorice, u ulici Miljana Vukova (tzv. ulici zlatara) 24.10.2015, oko 22:30h, posle razbijanja protesta u organizaciji političke koalicije Demokratski front. Njih dvojica nisu učestvovali u bilo kakvim izgredima, nisu pružali otpor službenicima policije, policija ih nije uhapsila, niti je protiv njih pokrenut bilo kakav postupak. Baranina i Vukčevića su te noći službenici policije primorali da legnu na trotoar, a zatim su im nanijeli više udaraca, čije su posljedice bili obimni hematomi, utvrđeni ljekarskim nalazima. Pored toga, službenici policije su ih izložili nečovječnom i ponižavajućem postupanju jer su na njih vikali, psovali ih i vrijeđali, a zatim povrijeđene ostavili da leže na ulici bez pomoći. O događaju postoji i objavljen video zapis. Do danas, više od godinu dana kasnije, policajci koji su izvršili krivična djela prema podnosiocima ustavne žalbe nijesu identifikovani, a slučaj se još uvijek nalazi u predistražnoj fazi.

U žalbama se tvrdi da istraga nije bila djelotvorna, jer nije bila nezavisna, nepristrasna, temeljita, hitna, niti su žrtve zlostavljanja bile odgovarajuće uključene u istragu, suprotno Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima.

Istraga nije bila nezavisna jer je Osnovno državno tužilaštvo (ODT) u Podgorici delegiralo identifikaciju izvršilaca istom organu čiji su pripadnici izvršili zlostavljanje. Sve i da su isključivo pripadnici Specijalne antiterorističke jedinice (SAJ) bili odgovorni za zlostavljanje, opet su oni podređeni istom lancu komande – vrhu Uprave policije – kao i policajci kojima je bilo prepušteno da identifikuju počinioce, pa tako nije obezbijeđena nezavisna istraga u skladu s evropskim standardima.

Istraga nije bila temeljna jer tužilaštvo nije preduzelo sve razumne korake da obezbijedi dokaze u toj istrazi. Na primjer, iako su podnosioci žalbe ODT dali detaljne iskaze, u kojima su opisali uniforme policajaca, njihovu lokaciju, vozila i saopštili da su ovi s njima i razgovarali, tj. da su im se policajci nekoliko puta obratili, tužilaštvo nije sprovelo radnje prepoznavanja policajaca niti njihovog suočavanja sa oštećenima, niti je ispitivalo pripadnike Specijalne antiterorističke jedinice, koji su, prema navodima oštećenih, pretežno učestvovali u zlostavljanju. Štaviše, ODT nije pribavilo ni snimak događaja od dnevnog lista Vijesti niti je pozvalo autora tog snimka da pruži dodatna obavještenja o događaju koji je posmatrao sa prozora i djelimično snimio. Uprkos upozorenjima i oštećenih i nevladinih organizacija za ljudska prava, tužilaštvo se držalo pasivno, zadovoljivši se time da povremeno urgira kod Uprave policije da identifikuje počinioce zlostavljanja, iako je ono bilo odgovorno da obezbijedi djelotvornu istragu prema domaćim zakonima i međunarodnim standardima.

ODT je zauzelo pasivan, potčinjen položaj prema Upravi policije, čiji su jedni službenici vršili krivična djela zlostavljanja, a drugi aktivno prikrivali izvršioce tih krivičnih djela. Državno tužilaštvo ne samo da nije uvjerilo zabrinutu javnost da je spremno da poštuje i obezbijedi vladavinu prava u ovom slučaju koji se ticao službenika izvršne vlasti relativno niskog nivoa, već je dovelo u pitanje spremnost države, odnosno njene tužilačke organizacije, da se uhvati u koštac s potencijalnim izvršiocima krivičnih djela u vlasti i na mnogo višem nivou.

Istraga nije bila hitna, jer je ODT saslušalo podnosioce žalbe više od mjesec dana posle događaja o kome je čitava javnost bila obaviještena samo dan kasnije od strane više medija. Takođe, sve što je uslijedilo posle 3.12.2015, kada su oštećeni dali iskaz u tužilaštvu, do dana podnošenja ustavne žalbe prošle nedjelje, ne ukazuje na to da je istraga zadovoljila minimalni standard hitnosti.

Podnosioci žalbe nisu bili adekvatno uključeni u istragu jer su dobijali informacije samo na ličnu inicijativu, a kad su prestali da se interesuju niko ih više ni o čemu nije obavijestio šest mjeseci.

– Ustavna žalba za Branimira Vukčevića

– Ustavna žalba za Momčila Baranina