Presuda: Mazepa i drugi protiv Rusije (15086/07)

Izvor: https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-184660%22]}

Datum: 17. jul 2018.

Komentar:

Radi se o presudi Evropskog suda za ljudska prava povodom istrage ubistva ruske istraživačke novinarke Ane Politkovskaje, na koju je izvršen atentat u Moskvi 2006. godine. U predmetu Mazepa i drugi protiv Rusije (Mazepa and Others v. Russia, app. no. 15086/07), postupajući po predstavci dva djeteta, majke i brata ubijene novinarke, Evropski sud je utvrdio da je država prekršila proceduralni aspekt prava na život (čl. 2 EKLJP) jer nije sprovela djelotvornu istragu ubistva. Utvrđeno je da nisu preduzeti odgovarajući koraci da se identifikuju naručioci.

Sud je naglasio da je u slučaju ubistva novinara od najvećeg značaja da se provjeri moguća povezanost ubistva sa profesionalnom aktivnošću novinara i pozvao se na tačku 19 Preporuke Komiteta ministara Savjeta Evrope Cm/Rec (2016)4 o zaštiti novinarstva i bezbjednosti novinara i drugih medijskih aktera.

Primjećeno je da je istraga u slučaju ubistva Politkovskaje dovela do opipljivih rezultata na osnovu kojih su osuđena petorica neposrednih izvršilaca ubistva. Međutim, istaknuto je da se istraga naručenog ubistva ne može smatrati adekvatnom ako nisu preduzete konkretne i ozbiljne radnje u cilju identifikacije osobe ili osoba koje su naručile ubistvo. Sud je naglasio da mora biti uvjeren da su preduzimane radnje u cilju otkrivanja naručioca.

U konkretnom slučaju, ruske vlasti su imale jednu glavnu teoriju, prema kojoj je naručilac ubistva bio ,,poznati bivši ruski političar” sa prebivalištem u Londonu, B. B, koji je umro 2013. godine. Međutim, Evropskom sudu nisu dostavljeni nikakvi dokumenti koji bi potkrijepili tvrdnje da su stvarno preduzete radnje da se rasvijetli uloga te osobe u ubistvu. Vlasti nisu konkretno obavijestile Sud ni o međunarodnim zahtjevima za pomoć koje su navodno uputili nadležnim organima Velike Britanije, već su samo tvrdili da ti zahtjevi nisu bili u potpunosti ispunjeni. Uprkos tome što je Vlada Rusije istakla da je u principu važno istraživati različite teorije o naručiocima ubistva, zaključeno je da su se oni u ovom slučaju držali jedne jedine teorije i to bez opipljivih dokaza. Sud je našao da je država, pored ostalog, trebalo da istraži tvrdnje podnosilaca predstavke da su zvaničnici Federalne službe bezbjednosti ili predstavnici čečenskih vlasti bili uključeni u organizovanje ubistva. Primijećeno je i da je istraga počela 2006. godine i da još nije okončana bez ubjedljivih i opravdanih razloga za toliko trajanje.

Podnosiocima predstavke je ukupno dosuđeno 20.000 € na ime naknade nematerijalne štete. U saglasnom ali izdvojenom mišljenju, dvoje sudija je smatralo da je većina trebalo da posebno ispita aspekt nezavisnosti organa koji su sprovodili istragu. Suprotstavljena mišljenja su objavili sudije iz Rusije i Slovačke, koji su smatrali da su dovoljne radnje preduzete za dostizanje standarda djelotvorne istrage.

Presuda će postati pravosnažna ako predmet u roku od tri mjeseca ne bude upućen u nadležnost Velikog vijeća.

NVO Akcija za ljudska prava u saradnji sa NVO Adamas, koja okuplja studentkinje i studente Pravnog fakulteta Univerziteta Crne Gore, prati donošenje presuda Evropskog suda za ljudska prava. Radi se o volonterskom projektu ovih nevladinih organizacija.