Kvalitetno opisivanje tjelesnih povreda od strane ljekara koji prvi izvrše pregled pacijenta je veoma važno za djelotvorno vođenje istrage i uspjeh krivičnih postupaka koji se vode zbog krivičnih djela nasilja u kojima su oštećeni zadobili tjelesne povrede. Ako se povrede ne dijagnostikuju na vrijeme, najčešće nema mogućnosti da se naknadno izvršenim radnjama utvrdi njihovo postojanje. U praksi je uočeno da ljekari koji pregledaju žrtve krivičnih djela, bez obzira na nivo zdravstvene zaštite na kojem su angažovani, nedovoljno opisuju povrede spolja na tijelu, što se, kasnije, u toku vođenja sudskog postupka negativno odražava na mogućnost pouzdanog utvrđivanja važnih okolnosti, kao što su mehanizam povređivanja, broj i redosljed nastanka tjelesnih povreda, pokušaj žrtve da se odbrani, zaključak je seminara pod nazivom „Ljekarsko izvještavanje o tjelesnim povredama nanijetim zlostavljanjem u skladu sa međunarodnim i domaćim standardima“, koji je organizovala NVO Akcija za ljudska prava (HRA) u saradnji sa Sindikatom doktora medicine, uz podršku Vlade Savezne Republike Njemačke, Ljekarske komore Crne Gore i uprave Kliničkog centra Crne Gore.

Obuku su sproveli profesor dr Đorđe Alempijević, redovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu iz Instituta za sudsku medicinu „Milovan Milovanović“, specijalista za sudsku medicinu i donedavni član Evropskog komiteta za sprječavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT) i dr Ivana Čurović, specijalista za sudsku medicinu Kliničkog centra Crne Gore u Podgorici, stručni saradnik u nastavi na Medicinskom fakultetu Univerziteta Crne Gore.

Ljekarska komora Crne Gore je ovu obuku akreditovala kao međunarodni kurs I kategorije.

Održane su dvije obuke, prva je održana on-line 6. novembra 2021, na kojoj je učestvovalo 30 doktora medicine, i druga, i uživo i on-line, 18. decembra u Institutu za javno zdravlje uz finansijsku podršku Ljekarske komore i online putem Zoom platforme. Ukupno je učestvovalo 205 doktora medicine iz Crne Gore.

Obuku 18. decembra otvorile su ministarka zdravlja, dr Jelena Borovinić-Bojović, predsjednica Sindikata doktora medicine Crne Gore, dr Milena Popović Samardžić i izvršna direktorica HRA, mr Tea Gorjanc Prelević. Ministarka Borovinić-Bojović je istakla da su zdravstveni radnici najčešće prvi predstavnici institucija s kojima se susrijeću žrtve nasilja, pa je njihova uloga u identifikaciji, pružanju adekvatne podrške žrtvi i prijavljivanju nasilja posebno značajna. Rekla je i da izvještaj ljekara ima posebnu težinu i za društvo. “Dobro sačinjen izvještaj sa detaljnim opisom povreda pomoći će svakom sudskom vještaku da donese stav o mehanizmu povređivanja. U konačnom, odraziće se na odbranu civilizacijskih vrijednosti ljudskog društva u kom nema mjesta zlostavljanju i mučenju i ne smije da ga bude“, rekla je ministarka. Gospođa Popović – Samardžić je istakla da je potreba za organizovanjem ovakvih obuka prepoznata godinama unazad. „Važno je da znamo gdje počinje krivično-pravna odgovornost, kako što pouzdanije sačiniti izvještaj koji može da zadovolji sve kriterijume i izazove u sudskim procesima, ali ujedno i da nas sačuva kao profesionalce“, rekla je Popović-Samardžić. Gospođa Gorjanc-Prelević je upozorila da su u praksi uočeni propusti u opisivanju tjelesnih povreda kod osoba koje su prijavile zlostavljanje i da je to u nekoliko mišljenja konstatovao i Ombudsman. Ona je podsjetila da je Akcija za ljudska prava ove godine organizovala tim stranih forenzičara, u kome je učestvovao i profesor Alempijević, da pregledaju osobe koje su prijavile zlostavljanje u istrazi tzv. „bombaških napada“, i da su oni, srećom, uspjeli da i posle više mjeseci ustanove tragove zlostavljanja, koje je trebalo konstatovati prilikom prvog tjelesnog pregleda, odmah nakon prijave zlostavljanja.

Zaključeno je da je neophodno izraditi Vodič dobre prakse za doktore medicine o sudskomedicinskim principima dokumentovanja spoljašnjih znakova tjelesnog povređivanja, koji bi znatno olakšao rad doktorima medicine i uticao na bolju zaštitu ljudskih prava u Crnoj Gori.

Predavači su na obukama naglasili da povrede treba istražiti i kada nisu vidljive, da medicinski izvještaj mora da bude detaljan, jasan i sveobuhvatan, da bude vjeran opis nađenog stanja i saopšten tako da iz njega proizilaze izvedeni zaključci – dijagnoze. „Važnije je da su povrede dobro opisane, nego da je dijagnoza precizna“, istakla je dr Čurović. Ona je rekla da je razumljivo da je ljekarima važnije da naglase povrede koje zahtijevaju liječenje, od krvnih podliva i oguljotina koje im se čine bezazlenim, ali da upravo takve lake tjelesne povrede, u konkretnom slučaju, mogu predstavljati važan dokaz pa ih treba na adekvatan način zabilježiti. U principu, poželjno bi bilo naglasiti i negativan nalaz, npr. „Sem opisanih, spolja na tijelu nema drugih vidljivih povreda“. Profesor Alempijević je naglasio da se povrede opisuju po principima Istanbulskog protokola, što podrazumijeva da se zabilježi i ono što pacijent saopšti o načinu njihovog nastanka, ali i da je poželjno da budu i fotografisane, što takođe može da ima veliki značaj u krivičnom postupku.

Akcija za ljudska prava je organizovala obuke za doktore medicine u okviru projekta “Suzbijanje nekažnjivosti mučenja i drugih oblika zlostavljanja u Crnoj Gori” koji sprovodi uz podršku Vlade Savezne Republike Njemačke.