Danas se širom svijeta obilježava Međunarodni dan sjećanja na žrtve Holokausta. Tačno prije 77 godina je došlo do oslobođenja 7.500 zatvorenika iz Aušvica, jednog od stravičnih koncentracionih logora nacističke Njemačke, koji se nalazio na teritoriji okupirane Poljske.

Akcija za ljudska prava (HRA) odaje počast svim žrtvama nacističkog terora. Podsjećamo da je Holokaust potekao iz laži o superiornosti jednog naroda nad drugima. Ta predrasuda je iz govora mržnje prerasla u diskriminatorne zakone, a onda u sistematsko ubijanje miliona Jevreja, Roma, Slovena, osoba s invaliditetom, političkih neistomišljenika i homoseksualaca u koncentracionim logorima i drugim zatvorima. Kao i tada, tako i danas, mržnja, samoživost, negativni stereotipi i podjele vode u kršenje ljudskih prava i propast ljudskih života i zajednica.

Sloboda izražavanja, koja je od suštinske važnosti za demokratski politički proces i razvoj svakog ljudskog bića, ograničena je upravo širenjem ideja kojima se promovišu rasizam i fašističke ideologije, koje negiraju Holokaust i druge ratne zločine i koje podstiču mržnju i diskriminaciju.

U Crnoj Gori, kao i u našem napaćenom regionu, govor mržnje nažalost buja, sa sve drastičnijim porukama poput “ubij”, “zakolji”, i javnim iscrtavanjem i kukastih krstova.

Iako i Ustav i zakoni obavezuju Crnu Goru da kažnjava podsticanje mržnje i netrpeljivosti po bilo kom osnovu, to se ne čini dosljedno. Prije nego postane prekasno, pozivamo na usvajanje državne strategije za borbu protiv govora mržnje, imajući u vidu da su fašizam, rasizam, antisemitizam i homofobija doveli do masovnih nacističkih zločina koji su razorili svijet, i da je govor mržnje itekako doprinio krvavom raspadu Jugoslavije. Neophodno je putem školstva, javnog informisanja i odgovornog bavljenja politikom, promovisati civilizacijska dostignuća usmjerena protiv mržnje i uništavanja, zasnovana na poštovanju ljudskih prava i učenju na greškama iz prošlosti, da ih ne bismo ponovili.

Crna Gora je inače jedna od rijetkih država u Evropi na čijoj teritoriji nije bilo ni jednog koncentracionog ili sabirnog logora iz koga su Jevreji slati u logore smrti. Međutim, podaci Jevrejske zajednice u Crnoj Gori pokazuju da je od septembra 1943. do februara 1944. godine, kada je Njemačka nakon kapitulacije Italije okupirala Crnu Goru, Gestapo identifikovao veći broj Jevreja koji su ostali u Crnoj Gori. Većina ih je u više manjih skupina odvedena prvo u logor na Sajmištu, u Beogradu, a odatle u druge logore gdje su doživjeli istu sudbinu kao i ostali. Prema podacima Jevrejske zajednice, nakon Drugog svjetskog rata u Crnoj Gori je ostao mali broj Jevreja, njihov tačan broj se ni danas ne zna.

Holokaust na grčkom znači “potpuno spaljen”, a Šoa na hebrejskom znači “veliko stradanje” ili “velika nesreća”. Oba izraza označavaju sistematski državni progon i genocid nad Jevrejima i drugim etničkim, vjerskim i političkim grupama ljudi koje su nacistička Njemačka i njeni saveznici sproveli tokom Drugog svjetskog rata. Procjenjuje se da je u Holokaustu ubijeno između devet i jedanaest, a neke procjene idu čak i do 26 miliona ljudi. Stradalo je najviše Jevreja – oko 6 miliona.

Generalna skupština UN je 2005. godine donijela rezoluciju o obilježavanju Međunarodnog dana sjećanja na žrtve Holokausta 27. januara svake godine. Rezolucija apeluje na sve članice UN da poštuju sjećanje na žrtve Holokausta i ohrabruje razvoj obrazovnih programa o istoriji Holokausta, čime se pokazuje odlučnost u sprječavanju genocida u budućnosti.