Oštro osuđujemo javni parastos i učešće predstavnika vlasti opštine Nikšić na parastosu koji je Srpska pravoslavna crkva (SPC) organizovala kolaboracionisti Dragoljubu “Draži” Mihailoviću, kao i niz opasnih ekstremističkih i anticivilizacijskih poruka koje su saopštene tom prilikom. Svaki vid javnog veličanja četničkog vođe, koji je, između ostalog, preko svojih komandanata rukovodio operacijom etničkog čišćenja Muslimana na prostoru Bijelog Polja, Pljevalja i okolnog područja, podstiče nacionalnu i vjersku mržnju prema Bošnjacima i Muslimanima u Crnoj Gori i izvan nje. Svako promovisanje četničke ideologije vrijeđa sve građane i građanke Crne Gore koji žele život u građanskom društvu u kojem se poštuju ljudska prava svih.

Podsjećamo da je parastos održan predvodniku vojne formacije koja je zbog svojih zločina i otvorene kolaboracije sa fašističkim i nacističkim okupacionim snagama delegitimisana od strane svih saveznika, pa čak i od kralja Petra Krađorđevića i jugoslovenske vlade u egzilu. U saopštenju datom preko Radio Londona, 12. septembra 1944. godine, posljednji jugoslovenski kralj je pozvao sve četničke jedinice na prekid saradnje sa okupatorom, saopštivši tom prilikom: “Svi oni, koji se oslanjaju na neprijatelja protiv interesa svog vlastitog naroda i njegove budućnosti, i koji se ne bi odazvali ovom pozivu, neće uspeti da se oslobode izdajničkog žiga, ni pred narodom ni pred istorijom”.

Do tog trenutka četničke jedinice su počinile jednu od najvećih zločinačkih kampanja tokom cijelog Drugog svjetskog rata na prostoru Jugoslavije. Prema instrukcijama datim 20. decembra 1941. godine od strane samog Mihailovića, tokom 1942. godine i tokom zime 1943. godine, četničke jedinice iz Crne Gore su na prostoru sjeverne Crne Gore i istočne Bosne, ubile nekoliko hiljada Muslimana. U januaru 1943. godine, Mihailovićev komandant Pavle Đurišić izvještava da je na desnoj obali Lima ubijeno 400 odraslih i 1000 djece i žena, a popaljeno 33 muslimanskih sela. Samo u kampanji koja je trajala od 5. do 13. feburara 1943. godine, Pavle Đurišić je obavijestio Mihailovića: za vrijeme operacije se pristupilo potpunom uništenju muslimanskog življa bez obzira na pol godine i starost … žrtve – kod muslimana oko 1200 boraca i do 8000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece. Napominjemo da je prema poslijeratnom popisu žrtava, samo u pljevaljskom srezu potvrđeno ubistvo 1501 Muslimana od strane četnika.

Četničke jedinice su, takođe, sarađivale sa okupatorom prilikom svih velikih ofanziva na pripadnike NOBa, kao i tokom sprovođenja represije nad civilnim stanovništvom. U talasu današnjeg revizionizma, zabrinjava i činjenica da se u posljednjih nekoliko godina tokom obilježavanja zločina u Dolima i Velici, izbjegava pominjanje učešća četničkih jedinica u njima.

Dodatno, četničke jedinice su tokom Drugog svjetskog rada sarađivale i sa najozloglašenijim režimom na prostoru bivše Jugoslavije, ustaškim režimom Nezavisne države Hrvatske (NDH). Tragično, učestvovali su u napadu na Kozaru, a kasnije su pomagali i transport srpskog stanovništva sa Kozare u Jasenovac. Na kraju, najveći broj poraženih četničkih jedinica se povlačio upravo prema NDH i Zagrebu.

Rehabilitacija Dragoljuba Mihailovića u Srbiji zbog nepravednog suđenja, ni na koji način ne može da opravda masovne zločine koje su njegove jedinice izvršile posebno prema civilnom stanovništvu.

Pozivamo sve društvene aktere, koji drže do ljudskih i građanskih antifašističkih vrijednosti, da se jasno suprotstave ne samo reviziji istorije, već i promociji javnog narativa koji ima za cilj da izbriše suštinsku razliku između pobjednika u Drugom svjetskom ratu i saradnika Hitlerove fašističke koalicije, a sve u cilju oživljavanja velikonacionalne fašističke ideologije.

Posebno je važno da potomci pripadnika četničkog pokreta prihvate istorijske činjenice, da nisu svi četnici bili zločinci, ali da njihovi komandanti jesu, te da je njihova ideologija bila i ostala pogubna. Isto važi i za milione Njemaca, Italijana, Japanaca, Hrvata ili drugih koji su potomci vojnika nekadašnje fašističke koalicije. Neophodno je spriječiti ponavljanje istorijskih grešaka.

Ustav Crne Gore zabranjuje svako izazivanje i podsticanje mržnje i netrpeljivosti, Krivični zakonik zabranjuje izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje kao krivično djelo, a Zakon o javnom redu i miru propisuje i odgovarajuće prekršaje, pa očekujemo od predstavnika svih nadležnih državnih organa da postupaju i reaguju u skladu s Ustavom i zakonom.

Akcija za ljudska prava (HRA)

Centar za građansko obrazovanje (CGO)

Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO)

Juventas

Kvir Montenegro

NVO Prima

Centar za istraživačko novinarstvo Crne Gore (CIN CG)

Centar za monitoring i istraživanja (CeMI)

Centar za žensko i mirovno obrazovanje (ANIMA)

Centar za ženska prava (CŽP)

Asocijacija Spektra

Centar za demokratsku tranziciju (CDT)

Evropska asocijacija za pravo i finansije (EALF)

Media centar