Akcija za ljudska prava (HRA) protestuje protiv odluke državne tužiteljke Snežane Šišević da zahtijeva pokretanje prekršajnog postupka protiv istoričara Bobana Batrićevića zbog teksta u kome je kritikovao kontraverzne stavove predvodnika Srpske pravoslavne crkve (SPC), mitropolita Joanikija i episkopa budimljansko-nikšićkog Metodija.

Smatramo da je državna tužiteljka time pokazala nepoznavanje međunarodnih standarda slobode izražavanja koji obavezuju Crnu Goru, i da je izuzetno opasno to što državni tužioci, koji su ovlašćeni da protiv građana pokreću mehanizam državne represije, nemaju adekvatna znanja o osnovnim ljudskim pravima.

Stara praksa kada se za “verbalni delikt” zbog kritike vlasti išlo u zatvor ne smije se vraćati u državu koja je članica Savjeta Evrope i pretenduje na članstvo u Evropskoj uniji.

Tekst g. Batrićevića “Torokanje po metodologiju i Đaonikiju” sadrži oštar ali kritički osvrt na izjave javnih ličnosti, koje činjenica da su visoki sveštenici SPC sama po sebi ne štiti od kritike u demokratskom društvu u kom oni aktivno djeluju. Zabrana kritikovanja vjerskih velikodostojnika je karakteristika teokratija kao što su npr. Iran, Pakistan ili Avganistan, a Crna Gora je ipak demokratija.

Pomenuti tekst ne sadrži “vrijeđanje drugog po osnovu vjerske pripadnosti”, kao što tvrdi tužiteljka Šišević, već kritiku kontraverznih istorijskih interpretacija visokih sveštenika SPC, na osnovu kojih je autor izveo svoje zaključke o tome da oni promovišu nacionalizam, mržnju i indoktrinaciju, što su sve pitanja od izuzetnog opšteg interesa u mješovitoj etničkoj i vjerskoj sredini kakva je Crna Gora.

Autor teksta je svoje jake vrijednosne sudove zasnovao na javno izrečenim izjavama, koje nijesu demantovane.

Ako se s iznijetim stavovima u tekstu ne slažu, mitropolit i episkop bi trebalo to javno da kažu i učestvuju u debati koju je Batrićević pokrenuo u opštem interesu traganja za istinom. Sam episkop Metodije u jednoj svojoj izjavi pomenutoj u tekstu ističe da su upravo on i drugi sveštenici SPC ti “koji sljeduju za istinom”.

Ljudsko pravo na slobodu izražavanja omogućava iznošenje jakih vrijednosnih sudova, koji sadrže i dozu vrijeđanja, pretjerivanja i provokacije, dok god su utemeljeni u činjenicama. Da je to suština tolerancije i pluralizma u demokratskom društvu, koje počiva na debati, Evropski sud za ljudska prava je objasnio u stotinama svojih presuda, među kojima su i Šabanović protiv Crne Gore i Srbije (stav 36) i Koprivica protiv Crne Gore (stav 61) iz 2011. godine.

U presudi Šabanović, sud je podsjetio i da postoji “malo prostora za ograničavanje rasprave o pitanjima od javnog interesa” pogotovo kaznenom represijom u koju spada prekršajno gonjenje za koje je zaprijećena i kazna zatvora.

Državna tužiteljka Snežana Šišević je prekršajnom sudu uputila zahtjev za pokretanje prekršajnog postupka protiv Bobana Batrićevića zbog teksta “Torokanje po metodologiju i Đaonikiju”, u kome je po njenoj procjeni prekršio član 19 Zakona o javnom redu i miru CG, koji glasi: “Ko na javnom mjestu govorom, natpisom, znakom ili na drugi način vrijeđa drugog po osnovu nacionalne, rasne ili vjerske pripadnosti, etničkog porijekla ili drugog ličnog svojstva, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 250 eura do 1.500 eura ili kaznom zatvora do 60 dana.”