Akcija za ljudska prava (HRA) i Centar za građansko obrazovanje (CGO) ukazuju da funkcioneri opštine Pljevlja kontinuirano krše Zakon o spomen-obilježjima, jer ne traže saglasnost Ministarstva kulture i medija za preimenovanje naziva ulica.

CGO i HRA podsjećaju da je opština Pljevlja nedavno preimenovala nekoliko ulica, uključujući Tivatsku ulicu, koju je nazvala po vojniku JNA Branku Krvavcu, kao i dio ulice kralja Petra I, između ulica Omladinske i Velimira Jakića, koji je nazvala po vojniku Vojske Jugoslavije, Vukomanu Tešoviću, bez prethodnog dobijanja saglasnosti Ministarstva kulture i medija, što predstavlja kršenje zakona.  

Ministarstvo kulture i medija, u rješenju br. UPI 13-037/24-160/2 od 8.5.2024., koje smo dobili na osnovu prava na pristup informacijama, navodi da predsjednik opštine Pljevlja nije podnio zahtjev za davanje saglasnosti na Predlog programa koji sadrži nazive ulica, tj. da nije pokrenuo zakonom propisanu proceduru. Te ulice su preimenovane nezakonito, samo na osnovu odluke donijete u lokalnom parlamentu.

Prema članu 2 Zakona o spomen – obilježjima, osim spomenika, spomen-obilježjem se smatra i naziv javne ustanove, javnog preduzeća, naselja i javnog objekta (ulica, trg, put, park, česma i dr.). Za svako davanje, preimenovanje i podizanje spomen – obilježja potrebna je saglasnost Ministarstva kulture i medija (tačnije, Ministarstvo prema članu 8 Zakona odobrava predlog Programa podizanja spomen-obilježja, koji treba  da sadrži: značajne događaje, istaknute ličnosti, kulturno – istorijske tradicije, borce za slobodu, civilne žrtve rata i masovna stradanja ljudi za koje će se podići spomen – obilježje, sa obrazloženjem razloga za podizanje spomen – obilježja; vrstu spomen – obilježja, način podizanja i opis simboličkog značenja; spisak spomen – obilježja koja će biti izmijenjena, dorađena, izmještena, zamijenjena ili uklonjena). 

Jasno je da su navedene ulice u Pljevljima nezakonito preimenovane, jer je to učinjeno bez prethodne saglasnosti nadležnog organa, što ukazuje na zloupotrebu službenog položaja. Postupanje sekretarke za kulturu, socijalna i druga pitanja opštine Pljevlja, Sanje Đondović, predsjednice Skupštine opštine Pljevlja, Jovane Tošić, i predsjednika opštine Pljevlja, Daria Vraneša, može voditi utvrđivanju krivične odgovornosti u skladu sa članom 411a Krivičnog zakonika Crne Gore (Povreda i nedozvoljeno podizanje spomen obilježja). Nejasno je i zašto ovako grubo i kontinuirano kršenje zakona dopuštaju političke partije, bilo da su na pozicijama vlasti ili opozicije.

Podsjećamo i da su nevladine organizacije HRA, CGO i ANIMA ranije izrazile oštar protest protiv preimenovanja Tivatske ulice u ulicu Branka Krvavca jer se radi o nezakonitom postupku i primjeru negativnog istorijskog revizionizma. Dodatno, ovo pitanje je Crnoj Gori donijelo i negativnu regionalnu pažnju i kritike od susjeda, o čemu su izvještavali i hrvatski mediji.

Takođe, odbornici Skupštine Opštine Pljevlja su 11. juna 2024. godine usvojili odluku da se sadašnja Drvarska ulica, na potezu od Zlatiborske do Lovćenske, preimenuje u ulicu Kapetana Đurka Bojovića, kapetana Vojske Jugoslavije.

CGO i HRA pozivaju Ministarstvo kulture i medija da proaktivno ispita ovu odluku, kao i sva druga preimenovanja ulica u Pljevljima posljednjih godina i preduzme mjere nadzora te da suzbije nezakonito postupanje i sanira njegove negativne posljedice.

Važno je istaknuti da Branko Krvavac, Vukoman Tešić i Đurko Bojović ne ispunjavaju ni jedan zakonom propisani uslov za “istaknutu ličnost”. Prema članu 5 Zakona o spomen obilježjima, istaknutom ličnošću se, smatra lice: 1) koje je posebno zaslužno za državni, društveni, ekonomski, naučni ili kulturni razvoj Crne Gore ili određenog područja, odnosno mjesta u Crnoj Gori; 2) čije djelo ima međunarodni istorijski, naučni, kulturni, humanistički ili sportski značaj; 3) koje je bilo organizator ili istaknuti učesnik oslobodilačkog rata, ustanka ili pokreta; 4) koje se posebno istaklo u borbi protiv fašizma.

CGO i HRA pozivaju lokalnu samoupravu Pljevalja da zakonske propise primjenjuje dosljedno i transparentno, bez favorizovanja partikularnih političkih interesa. Posebno zahtijevamo od Ministarstva kulture i medija da zaustavi neodgovorno preimenovanje ulica od strane lokalnih funkcionera, u opštem interesu postizanja vladavine prava kao ključnog uslova za pristupanje Crne Gore Evropskoj Uniji.

Tea Gorjanc Prelević, Akcija za ljudska prava

Daliborka Uljarević, Centar za građansko obrazovanje (CGO)