Povodom 29.-godišnjice genocida u Srebrenici, 76 NVO iz Crne Gore, koje su se zalagale da Crna Gora kosponzoriše rezoluciju UN o Međunarodnom danu sjećanja na žrtve genocida u Srebrenici, odaju počast žrtvama srebreničkog genocida, izražavaju solidarnost sa njihovim porodicama i preživjelima i zahtijevaju od vlasti Crne Gore:
– da proglase Dan sjećanja na genocid u Srebrenici i obezbijede njegovo redovno zvanično obilježavanje u skladu sa:
Rezolucijom UN o proglašenju 11. jula za Međunarodni dan sjećanja na genocid u Srebrenici 1995. godine,
Rezolucijom Skupštine Crne Gore o genocidu u Srebrenici iz 2021. godine i
Deklaracijom Skupštine Crne Gore o prihvatanju rezolucije Evropskog parlamenta o Srebrenici iz 2009. godine;
– da obezbijede dopunu udžbenika istorije za odgovarajuće uzraste objektivnim informacijama o ovom zločinu i ulozi Crne Gore u ratovima na teritoriji bivše Jugoslavije devedesetih godina prošlog vijeka;
– da pronađu i procesuiraju nekažnjene izvršioce i pomagače genocida u Srebrenici i drugih ratnih zločina;
– da osude isuzbijaju negiranje genocida, slavljenje njegovih izvršilaca i svaki drugi govor mržnje koji predstavlja posljednju fazu genocida i uvertiru u nove sukobe i zločine;
– da podržavaju programe suočavanja sa prošlošću i promocije ljudskih prava, posebno zabrane diskriminacije i suzbijanje svakog oblika mržnje i netrpeljivosti u skladu s Ustavom Crne Gore,
– da ulože veći napor u proces pomirenja u regionu na bazi suočavanja sa prošlošću i poštovanja prava žrtava genocida, zločina protiv čovječnosti i ratnih zločina.
Podsjećamo, da je od 11. jula 1995. godine, u masovnim strijeljanjima u području Srebrenice, Vojska Republike Srpske pod vođstvom Ratka Mladića, ubila preko 8000 muškaraca i dječaka bošnjačke nacionalnosti. To je najmasovniji zločin izvršen na tlu Evrope posle Drugog svjetskog rata.
Ovaj zločin je utvrđen presudama Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) i presudom Međunarodnog suda pravde (MSP). Nacionalni sudovi Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske, Njemačke, Austrije, Švajcarske i Holandije, takođe su utvrdili da su u Srebrenici u julu 1995. godine pripadnici Vojske Republike Srpske, ali i specijalne jedinice Republike Srbije („Škorpioni“) izvršili genocid i druge ratne zločine.
MKSJ i Međunarodni rezidualni mehanizam osudili su 21 osobu za zločine u Srebrenici, od kojih sedam za zločin genocida na osnovu preko 1.500 svjedočenja i oko 28.000 dokaznih predmeta. U BiH je za ista djela pravosnažno osuđena 31 osoba, od čega 14 za genocid, u Srbiji njih pet, a u Hrvatskoj dvije. Naglašavamo da je pitanje je li genocid izvršen ili ne isključivo pravna, a ne politička kategorija. U utvrđivanju odgovornosti za izvršenje genocida u Srebrenici pred MKSJ je učestvovalo, u dvostepenim postupcima, ukupno 46 sudija iz 34 države. U donošenju presude MSP učestvovalo je 15 sudija iz različitih država.
Crna Gora je do sada usvojila Deklaraciju o prihvatanju rezolucije Evropskog parlamenta (EP) o Srebrenici 2009. godine i Rezoluciju o genocidu u Srebrenici 2021. godine, kojima je taj genocid najoštrije osudila, glasala je za rezoluciju UN-a o Međunarodnom danu sjećanja na genocid u Srebrenici i razriješila svog ministra pravde, ljudskih i manjinskih prava Vladimira Leposavića zbog relativizacije tog genocida. To su sve bili ispravni koraci ka sigurnijoj budućnosti naše zemlje i regiona u Evropskoj uniji.
S druge strane, u vlasti u Crnoj Gori učestvuju i pro-srpske nacionalističke partije koje, nažalost, negiraju taj genocid i koriste svaku priliku da ga neopravdano politizuju. Suprotstavljamo se politici „zločinom na zločin“, osuđujemo donošenje „kontra rezolucija“, ne želimo da nove generacije odrastaju zadojene mržnjom i osjećajem provincijalne inferiornosti koja se sukobljava sa svijetom počev od najbližih susjeda.
Svi moramo preuzeti odgovornost za oblikovanje budućnosti u kojoj će budući naraštaji biti pošteđeni novih stradanja.Žrtve zločina nas obavezuju da se zalažemo za pravdu, istinu i pomirenje, da aktivno stvaramo društvo koje poštuje svaku osobu, bez obzira na njenu nacionalnu, vjersku ili etničku pripadnost.
Iako će uvijek biti onih koji odbijaju da prihvate neprijatne činjenice, napredak svakog društva zahtijeva da se pogleda istini u oči i da se suočimo sa prošlošću.
Predstavnici naših organizacija pridružiće se 11. jula, u Spomen parku civilnim žrtvama, na Pobrežju, u Podgorici, obilježavanju Dana sjećanja na Srebrenicu u organizaciji Bošnjačkog vijeća Crne Gore.
Potpisnice (abecednim redom):
Akcija za ljudska prava (HRA), Tea Gorjanc Prelević
Aktivna zona, Miloš Marković
Agencija za lokalnu demokratiju, Kerim Međedović
Antifašisti Cetinja, Filip Kuzman
Asocijacija Spektra, Jovan Ulićević
Balkanski sektor, Aner Salihović
Bona fide, Pljevlja, Sabina Talović
Bošnjački kulturni centar, Kemal Zoronjić
Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA, Ervina Dabižinović
Centar za građansko obrazovanje (CGO), Daliborka Uljarević
Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), Nevenka Vuksanović
Centar za demokratsku tranziciju (CDT), Milica Kovačević
Centar za ženska prava (CŽP), Maja Raičević
Centar za monitoring i istraživanje (CeMI), Zlatko Vujović
Centar za građanske slobode (CEGAS), Marija Popović Kalezić
Centar za razvoj nevladinih organizacija (CRNVO), Zorana Marković
Centar za multimedijalnu produkciju (CEZAM), Blagota Marunović
Centar za afirmaciju RE populacije (CAREP), Nardi Ahmetović
Centar za obuku i obrazovanje, Aleksandra Radoman Kovačević
Centar za romske inicijative, Fana Delija
Centar za zaštitu i istraživanje ptica (CZIP), Jovana Janjušević
Centar za ekonomske i evropske studije (CEES), Nenad Vujošević
