Ruska državljanka ukrajinskog porijekla Inga Pelinyagra, kojoj je Italija priznala status izbjeglice, uhapšena je prije tri dana u Crnoj Gori po potjernici iz Moskve. Trenutno se nalazi u ekstradicionom pritvoru.
Status političke izbjeglice je gospođa Pelinyagra dobila u Italiji zbog iznošenja javnih stavova i političkih mišljenja protiv režima u Rusiji. Italijanske vlasti su utvrdile da bi ona u Rusiji zbog tih stavova bila izložena političkom progonu, koji bi joj ugrozio život ili slobodu.
Crnu Goru Konvencija o statusu izbjeglica iz 1951. godine i Protokol iz 1967. godine obavezuju da pruži zaštitu osobama kojima je država ugovornica, kao što je Italija, priznala izbjeglički status jer je taj vid zaštite međunarodnog, a ne domaćeg (italjianskog) karaktera. Samim tim, zaštita od progona koju je gospođa Pelinyagra dobila u Italiji, važi i na teritoriji Crne Gore. Konkretno, čl. 33 Konvencije zabranjuje Crnoj Gori da gospođu Pelinyagra “protjera ili vrati silom, na ma koji način to bilo, na granice teritorije gdje bi njen život ili sloboda bili ugroženi zbog njene rase, vere, državljanstva, pripadnosti nekoj socijalnoj grupi ili njenih političkih mišljenja”. Pored toga, rizici kojima bi bila izložena podrazumijevaju i tretman suprotan članu 3 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, kao i član 3 Konvencije UN protiv mučenja i drugog surovog, neljudskog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja.
Akcija za ljudska prava upozorava da bi ekstradicijom ove osobe Rusiji, Crna Gora prekršila svoje međunarodne obaveze, kao i ljudska prava gospođe Pelinyagra, koja je štite od progona i trpljenja ozbiljne nepravde, a da je sama činjenica da je pritvorena već samo po sebi arbitrarna praksa kojom se ignoriše njen izbjeglički pravni status.
Advokat Dalibor Tomović je danas za gospođu Pelinyagra uložio žalbu Višem sudu u Podgorici na određivanje ekstradicionog pritvora. Dodao je i da rješenje o određivanju pritvora ne sadrži detaljno obrazložene razloge, zašto i na osnovu kojih konkretnih dokaza je Sud utvrdio da je okrivljena u ovom slučaju osnovano sumnjiva da je izvršila krivično djelo za koje se tereti u Rusiji. Pobijano rješenje ne sadrži ni uopštene razloge u pogledu radnji koje joj se stavljaju na teret, što ga čini nezakonitim i suprotnim Ustavu Crne Gore i Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima. Prema Višem sudu, osnovana sumnja proizilazi samo iz sadržine međunarodne potjernice, a opasnost od bjekstva proističe iz ruskog državljanstva. Ovakvi razlozi predstavljaju šablonske formulacije kojima se pritvor, u smislu člana 5. Evropske konvencije smatra arbitrarnim.
Ekstradicioni organi Crne Gore, uključujući i Viši sud u Podgorici, u obavezi su da direktno primenjujuapsolutne norme međunarodnog običajnog prava, pa tako i normu kojom se jemči princip zabrane vraćanja (non-refoulement), pa samim tim i da cijene sve individualne i opšte okolnosti koje mogu ukazati na politički progon, arbitrarno pritvaranje, politički montirani sudski postupak, boravak u nehumanim i ponižavajućim uslovima zatvorskog sistema Rusije, ali i druge rizike od zlostavljanja, ali i rizike po njen život. Relevatna činjenica u slučaju gospođe Pelinyagra jeste i njena etnička pripadnost, ali i javno kritikovanje ruskih vlasti koje su bile razlog njenog progona. Njenim izručenjem, Crna Gora bi opravdala praksu sistemskog kršenja prava na slobodu izražavanja koja se ogleda u progonu kome su izloženi neistomišljenici koji se ne slažu sa zvaničnom politikom ruskih vlasti i koji usled toga bivaju sudski progonjeni, zatvarani ili ubijani.
Pravnu pomoć Ingi Pelinyagra u ovom postupku obezbijeđuje Akcija za ljudska prava.
