Oslobađajuća presuda Osnovnog suda u Podgorici za dokazano mučenje Benjamina Mugoše u podgoričkoj policiji pokazuje da Crna Gora nije u stanju da sistemski odgovori na policijsku torturu. To Crnu Goru može mnogo koštati, jer je jedan od uslova za ulazak države u Evropsku uniju upravo djelotvorna zaštita građana od policijske torture, njeno efikasno kažnjavanje i uspostavljanje odgovornosti nadređenih u policijskoj hijerarhiji.
U slučaju Benjamina Mugoše ništa od toga od maja 2020. godine do sada, 2024, nije obezbijeđeno, pa čak ni odgovornost neposrednih izvršilaca organizovane policijske torture u cilju iznuđivanja iskaza.
HRA očekuje od državnog tužilaštva, pod novim rukovodstvom VDT Milorada Markovića, da konačno temeljno pristupi istrazi organizovanog iznuđivanja iskaza u crnogorskoj policiji.
Zbog navodno nedovoljno dokaza koji inkriminišu policijskog inspektora Dalibora Ljekočevića za iznuđivanje iskaza od Benjamina Mugoše 27. maja 2020. godine, sutkinja Osnovnog suda u Podgorici Ivana Becić ga je oslobodila krivice, iako je nesporno utvrdila da je Mugoša bio žrtva mučenja u zgradi policije. Mugoša je sve vrijeme tvrdio da ga je mučilo više maskiranih policijskih službenika, dok je optužen samo jedan od njih, koga je Mugoša uspio da prepozna.
Sud je prihvatio nalaz vještaka sudske medicine da je Mugoša prilikom mučenja u policijskoj ustanovi dobio krvne podlive na glavi, u predjelu desnog oka i nosa, kao i nagnječenja i ogrebotine od udaraca pesnicama, bokserskim rukavicama, i udarca nogom, tj. obuvenim stopalom, i time potvrdio Mugošine navode iz prijave torture.
HRA podsjeća da su i Komitet protiv torture UN i Evropski komitet za sprečavanje torture (CPT) od Crne Gore zahtjevali da djelotvorno kazni sve slučajeve torture. Međutim, toga nema ako, u slučaju poput ovog, sud nesumnjivo utvrdi da je torture bilo, a ona ostane nekažnjena. Takvo, neodgovorno postupanje Crnu Goru može koštati ulaska u Evropsku uniju, budući da su isti zahtjevi postavljeni i u završnim mjerilima za Poglavlje 23.
HRA je u kontinuitetu ukazivala na propuste u dvogodišnjem izviđaju ovog slučaja koji je vodila državna tužiteljka Snežana Šišević. Iako je njena prva reakcija bila brza, jer je medicinsko vještačenje povreda naredila čim je primila prijavu zlostavljanja, sve ostale dokazne radnje sprovedene su s neopravdanim odlaganjem protivno obavezi efikasne istrage. Mugoša je u svojstvu svjedoka – oštećenog prvi put saslušan tek skoro četiri mjeseca posle torture, kada je i opisao policijske službenike koji su ga mučili. Međutim, saslušanje policijskih službenika je počelo tek u oktobru 2020, 5 mjeseci od torture, čime je omogućeno da počinioci usaglase iskaze i onemoguće identifikaciju. Problem je i to što video snimci iz CB Podgorica nisu blagovremeno prikupljeni. Iako je Mugoša prijavio da ga je zlostavljalo više NN lica, njihovi identiteti do danas nisu utvrđeni, niti imamo saznanja da se tužilaštvo time uopšte bavi.
Sud je oslobodio Ljekočevića tvrdeći da je Mugoša dao njegov netačan opis prilikom prvog saslušanja, pri čemu uopšte nije uzeto u obzir to da je Mugoša, kao žrtva torture više izvršilaca, pretrpio izuzetan stres koji kod te vrste oštećenih često uzrokuje nekonzistentne opise počinilaca, kada mogu da pomiješaju više uočenih osobina kod različitih počinilaca. Nikada nije preduzeto ni Mugošino psihijatrijsko vještačenje, u skladu s Istanbulskim protokolom UN za vođenje djelotvorne istrage, koje je upravo moglo da pojasni takvu situaciju. Takođe, zaključak suda da Ljekočević ne odgovara Mugošinom opisu zlostavljača jer, između ostalog nema “starački naglasak sličan zetskom” i „pravilno akcentuje riječi“, smatramo sasvim proizvoljnim. Na zapisniku sa glavnog pretresa od 19. 5. 2023. godine Sud je sam konstatovao da Ljekočević pojedine glagole izgovara “poša’, doša’, kaza’, otiša’…”, što se ne može nazvati pravilnim, takođe, nikad nije izvedeno ni vještačenje njegovog govora, niti je Mugoša upitan da pojasni šta je mislio pod opisom naglaska kakav je dao.
Smatramo i da odbrana Ljekočevića nije sasvim potvrđena od strane policijskih službenika koji su toga dana s njim navodno sarađivali. Ove i sve ostale primjedbe na prvostepenu presudu naći će se u žalbama, kako državnog tužioca tako i punomoćnika oštećenog Mugoše i očekujemo da ih sve temeljno razmotri Viši sud.
U međuvremenu, HRA očekuje da državno tužilaštvo, pod novim rukovodstvom, konačno ozbiljno pristupi slučajevima organizovanog iznuđivanja iskaza mučenjem u crnogorskoj policiji posebno te 2020. godine. Slučaj Benjamina Mugoše, neposredno je povezan sa slučajevima zlostavljanja i Jovana Grujičića i Marka Boljevića u cilju iznuđivanja iskaza u okviru jedne iste istrage tzv. bombaškog napada na kuću funkcionera službi bezbjednosti Duška Golubovića i lokal „Grand“, ali i sa slučajevima iznuđivanja iskaza od još sedmorice oštećenih od strane pripadnika CB Podgorica u tri druga slučaja tzv. bombaških napada i to:
Stefana Markovića (iznuđivanje iskaza za bombaški napad na kuću službenika Uprave za izvršenje krivičnih sankcija);
Stefana Popovića, Aleksandra Dacića i Ćazima Turoskovića (iznuđivanje iskaza za bombaške napade na Welder Pub i Štrudlu);
Izeta Beriše, Emra Drinija i Bata Stojanovića (iznuđivanje iskaza za bombaške napade, na automobil, kuću i kancelariju javnog izvršitelja).
Za iznuđivanje iskaza od Boljevića u toku je suđenje petorici policijskih inspektora, dok za iznuđivanje iskaza od Grujičića još uvijek očekujemo da neko bude optužen. I domaći i međunarodni eksperti su potvrdili da su obojica bili žrtve mučenja.
