Povodom 28 godina od ubistva tri člana porodice Klapuh iz Foče
(Fotografija preuzeta sa portala Ljubušaci)
Danas se navršava 28 godina od ubistva Hasana, Feride i Sene Klapuh iz Foče (BiH), koje su u Plužinama 6. jula 1992. godine ubili pripadnici Vojske Republike Srpske (VRS) iz Bosne i Hercegovine.
Zbog ovog ubistva, u Crnoj Gori su 1996. godine pravosnažno osuđeni petorica pripadnika odreda “Dragan Nikolić” VRS. Kao neposredni izvršioci, za ratni zločin protiv civilnog stanovništva osuđeni su Janko Janjić, Radomir Kovač, Zoran Simović i Zoran Vuković, na po 20 godina zatvora, dok je njihov pomagač iz Crne Gore, Vidoje Golubić, osuđen na kaznu zatvora od osam mjeseci zbog neprijavljivanja krivičnog djela i izvršilaca. Suđenju je prisustvovao samo Golubić, dok je ostalima suđeno u odsustvu jer su bili u bjekstvu. Na osnovu potjernice Crne Gore, Zoran Vuković je uhapšen u Srbiji 25. decembra 2015. godine, ali do danas nije izručen Crnoj Gori iako je objavljeno da je Crna Gora zatražila njegovo izručenje.[1]
Akcija za ljudska prava (Human Rights Action – HRA) podsjeća na ovaj ratni zločin i apeluje na Ministarstvo pravde da objavi zašto od početka 2016. godine do danas nije sprovedena ekstradicija Zorana Vukovića iz Srbije, čovjeka koji je zbog zločina nad porodicom Klapuh u Crnoj Gori osuđen na 20 godina zatvora. Takođe, apelujemo da se objavi što je do danas urađeno da se i preostali osuđeni privedu pravdi. Drugi osuđeni, Radomir Kovač, od jula 2013. godine nalazi se na slobodi, pošto je izdržao kaznu na koju ga je osudio Haški tribunal za zločine u Foči. O tome je HRA u januaru 2017. godine obavijestila u pismu ministra pravde Crne Gore, gospodina Zorana Pažina, i predložila da Crna Gora obavijesti BiH o pravosnažnoj presudi kojom je on osuđen u Crnoj Gori. Nismo dobili odgovor. Treći osuđeni, Janko Janjić, zvani “Tuta”, izvršio je samoubistvo 2000. godine prilikom pokušaja pripadnika SFOR-a da ga uhapse na osnovu optužnice Haškog tribunala. Nije poznato gdje se danas nalazi četvrti osuđeni, Zoran Simović.
Suzbijanje nekažnjivosti za ratne zločine je moralna, pravna i politička obaveza Crne Gore na putu pridruživanja Evropskoj Uniji. Kažnjavanje zločina nad porodicom Klapuh, kao i kažnjavanje svih drugih ratnih zločina koji su izvršeni na području Crne Gore ili od strane njenih državljana, mora biti jedan od osnovnih testova za procjenu postizanja vladavine prava od strane nadležnih državnih institucija. Suočavanje sa ratnim zločinima mora postati dio državne politike i zvanične kulture sjećanja da bi se obezbijedila pravda za žrtve i da bi se spriječilo da se zločini ponavljaju.
Viši sud u Podgorici je pravosnažnom presudom 16. decembra 1996. godine zbog ubistva članova porodice Klapuh na 20 godina zatvora osudio četvoricu pomenutih pripadnika VRS za ratni zločin protiv civilnog stanovništva, dok je petog pripadnika VRS iz Crne Gore osudio za neprijavljivanje krivičnog djela i učinilaca na osam mjeseci zatvora. U ovom slučaju je prvobitno prvostepeni sud zločin kvalifikovao kao ubistvo iz koristoljublja, ali je zatim Vrhovni sud RCG, u vijeću kojim je predsjedavao sudija Stevan Damjanović, 1994. godine utvrdio da je u ovom slučaju izvršen ratni zločin protiv civilnog stanovništva, našavši da je zločin izvršen “u vezi sa oružanim sukobom na teritoriji Bosne i Hercegovine”. Bila je to jedna od prvih presuda za ratni zločin devedesetih godina na području bivše Jugoslavije. Pravosnažno je utvrđeno da su okrivljeni 6. jula 1992. godine za novac prebacili tri člana porodice Klapuh iz Foče u Crnu Goru. Kada su stigli nadomak brane Mratinje, zaustavili su se kod mosta, izveli iz vozila oca, majku i kćerku, pucali u njih i gurnuli ih niz liticu. Obdukcijom je utvrđeno da su majka i kćerka preminule tek nekoliko sati kasnije.
Kada je krajem decembra 2015. godine u Srbiji uhapšen jedan od osuđenih, Zoran Vuković, na osnovu međunarodne potjernice koju je raspisala Crna Gora, Crna Gora je odmah u januaru 2016. zatražila njegovo izručenje, međutim, postupak ekstradicije do danas nije sproveden. HRA je posljednjih mjeseci bezuspješno pokušavala da dobije informacije o tom postupku ekstradicije od nadležnih institucija Crne Gore i Republike Srbije. U slučaju da Vuković bude izručen, on ima pravo da mu suđenje bude ponovljeno jer je osuđen u odsustvu (čl. 431 ZKP).
Akcija za ljudska prava (HRA) sprovodi projekat „Ka pravdi za žrtve ratnih zločina” koji je podržala Vlada Ujedinjenog Kraljevstva, u okviru Regionalnog projekta o ratnim zločinima (RWC) koji implementira Razvojni program Ujedinjenih nacija (UNDP).
